वित्तीय सहकारीको अनुगमन थप कडा गरिने

काठमाडौं, ४ असार- नेपाल राष्ट्र बैंक तथा सहकारी विभागले वित्तीय कारोबार गर्दै आएका सहकारीको अनुगमनमा थप कडाइ गर्ने भएको छ । सहकारीमा बढ्दै गएको कारोबारसँगै बिकृतीसमेत बढेपछि अनुगमनलाई बढाउन लागिएको हो ।

सहकारी विभागमा दक्ष जनशक्ति नियुक्त गरी अनुगमन बढाउन लागिएको बताइएको छ । यसबारे आइतबार गभर्नर डा. युवराज खतिवडा र सहकारी तथा गरिबि निवारण मन्त्रालयका सचिव केशब भट्टराई तथा  विभागका रजिष्टार केदार न्यौपानेबीच अनुगमनलाई प्रभावकारी बनाउने विषयमा छलफल भएको विभागका एक अधिकारीले जानकारी दिए । 

आइतबारै अर्थमन्त्रालमा भएको पत्रकार सम्मेलनमा गभर्नर खतिवडाले सहकारीको अनुगमनलाई थप प्रभावकारी बनाइन लागेको बताएका थिए । “सहकारीको अनुगमन बढाउन आवश्यक छ” खतिवडाले भने, “विभागमा जनशक्ति थप्नका लागि अर्थसँग बजेट माग्न मैले विभागलाई अनुरोध गरेको छु ।”

हाल राष्ट्र बैंकका दुई अधिकृत सहकारी अनुगममा खटिएका छन् । विभागका कर्मचारीसहितको अनुगमन टोेलिले दुई वर्षमा १ सय सहकारी मात्र अनुगमन गरेको छ । त्यसमध्ये चालु आर्थिक वर्षमा मात्र ५० वटा सहकारीमा सघन अनुगमन गरेको छ ।

टोलीले गरेको अनुगमनमा सहरी क्षेत्रका बचत तथा ऋण सहकारीले सहकारी ऐन र मापदण्ड विपरित कारोबार गरेको भेटिएपछि अनुगमनलाई कडा गर्न लागेको हो  । अनुगमनमा सहकारीले कार्यक्षेत्रबाहिर गैरसदस्यसँग कारोबार गरेको, जोखिम कोष नराखेको, लगानी गर्दा पर्याप्त धितो प्रक्रिया नपु¥याएकोलगायत दर्जनौ गल्ती भेटिएको छ ।

२०६६ माघदेखि केन्द्रीय बैंकको समेत संलग्नतामा ठूला सहकारीको सघन अनुगमन सुरु गरिएको हो । सरकारले चालु आर्थिक वर्षको बजेटमार्फत ५ करोडभन्दा बढी कारोबार भएका सहकारीको राष्ट्र बैंकले अनुगमन गर्ने व्यवस्था गरेको थियो । तर जनशक्ति अभाव देखाएर राष्ट्र बैंकले अनुगमन गर्न नसक्ने बताएपछि विभागको नेतृत्वमा संयुक्त टोलीले अनुगमन गरेको हो ।

विभागका अनुसार ५ करोडभन्दा बढी कारोबार भएका सहकारीको ५ सयभन्दा बढी छन् । बजेट र जनशक्ति नभएकाले सबै सहकारीको सघन अनुगमन गर्न नसकिने विभागका अधिकारी बताउछन् ।


हाल १ करोड भन्दा बढी कारोबार गरेका सहकारीले बुभाउदै आएको मासिक वित्तीय विवरण समेत राष्ट्र बैंकले विश्लेषण गर्दै आएको छ । ५ करोडभन्दा बढी कारोबार गरेका सहकारीको विवरण सहकारी विभाग हुदै राष्ट्र बैंक पुग्ने गरेको छ ।


हाल वित्तीय क्षेत्रमा परिचालित कुल रकममध्ये १५ प्रतिशत सहकारी क्षेत्रमा रहेको बताइएको छ । विभागको तथ्यांक अनुसार देशभर संचालनमा रहेका २४ हजारभन्दा बढी सहकारीमध्ये ६५ प्रतिशतले वित्तीय कारोबार गर्दै आएका छन् । त्यसमध्ये बचत तथा ऋण सहकारीको संख्या १२ हजारभन्दा बढी छ भने ४ हजार बहुउद्धेश्यीय सहकारी रहेका छन् । जसमा सर्वसाधारणको करिब २ खर्व निक्षेप रहेको छ ।


विभागमा कुल ५ सय ९४ कर्मचारी दरबन्दी रहेकोमा अनुगमनका लागि भने २ सय ८५ रहँदा अनुगमन क्षमता कमजोर देखिएको छ ।